Thánh ĐAMINH TRẠCH
(1792-1840)
Ðaminh Trạch (Ðoài), linh mục, Dòng Ba Ða Minh; sinh năm 1792 tại Ngoại Bồi, Nam Ðịnh; chết 18 tháng 9 năm 1840, tại Bảy Mẫu. Thánh Trạch, môt linh mục bản xứ Ða Minh 49 tuổi, đã hoạt động để rao giảng Phúc Âm cho dân chúng cho đến khi bị bắt. Năm sau, ngài được phép lựa chọn là được sống hay chết vì chối đạo. Ngài thú thật là có đạo và khuyến khích các bạn hữu trước khi bị xử trảm. Phong Á Thánh 1900. Lễ kính ngày 18 tháng 09.
Cậu Ða Minh Trạch chào đời năm 1793 tại họ Ngoại Vối, tỉnh Nam Ðịnh. Cậu vào ở với cha xứ từ thuở bé. Trong thời vua Gia Long, cậu được học đầy đủ chương trình ở chủng viện và thụ phong linh mục năm 30 tuổi. Năm sau, cha xin vào Dòng Ða Minh và tuyên khấn ngày 3-6-1825.
Những người làm chứng trong hồ sơ phong thánh ca tụng cha Trạch sống nghiêm ngặt và hết lòng tuân giữ kỷ luật dòng. Tuy mang trong mình chứng bệnh lao phổi nan y, cha vẫn giữ đủ luật ăn chay hãm mình và chu toàn mọi công tác. Cha coi xứ Quần Cống, sau đó là Viên Ðông, rồi về Lục Thủy để dưỡng bệnh và kiêm nhiệm việc linh hướng cho các chủng sinh.
Năm 1839, cha bị bắt ở Ngọc Cục, nhưng dân làng đã chuộc cha về. Ngày 11-4-1840, khi cha lên Ngưỡng Nhân để thăm hai linh mục Vinh và Thản, bị quân lính phát hiện và bị bắt ở Sa Châu, sau đó quân lính giải cha về Xuân Trường, rồi về Nam Ðịnh.
Trong tù, mặc dù kiệt sức vì mắc bệnh, cha vẫn cố gắng an ủi khuyên nhủ các giáo hữu và giải tội cho họ, đặc biệt cha đã cảm hóa được thầy Tô-ma Toán, người đã chối đạo.
Ra tòa lần nào cha cũng bị vặn hỏi về linh mục Héc-mô-xi-la Vọng Dòng Ða Minh, vị Thừa sai Tây Ban Nha mà quan tưởng là người cuối cùng chưa bị bắt. Quan còn hứa trả tự do nếu cha chịu bước qua thập giá và đe dọa : “Hãy nhìn cây thập giá kia, một là bước qua hai là chết.” Cha Ða Minh Trạch không trả lời ngay, tự động quỳ xuống hôn kính thánh giá rồi quay về phiá quan và nói : “Thưa quan, thánh giá là giường Chúa Ki-tô nằm chết thay cho nhân loại, nếu quan muốn sự sống đời đời, xin quan kính lạy thánh giá này. Tôi thà bị chết chớ không bước qua thánh giá.”
Nghe vậy, quan tổng đốc nổi giận tát vào mặt nhà giảng thuyết, rồi đấm đá túi bụi. Quan bắt lính cầm hai đầu gông khiêng cha qua thánh giá, nhưng cha co chân lên mặc cho quân lính đánh đập tàn nhẫn. Vừa mỏi mệt thất vọng, vừa phẫn nộ điên cuồng, các quan đồng thanh kết án xử trảm cha. Ngày 18-9-1840, bản án được vua Minh Mạng châu phê ra tới Nam Ðịnh và được thi hành ngay tức khắc.
Ðến nơi xử, lính tháo gông cho cha. Sau một phút cầu nguyện, cha Trạch đưa đầu lãnh nhát gươm tử đạo tiến về Nước Hằng Sống. Thi thể cha được an táng tại chỗ, năm sau, các tín hữu cải về nhà chung Lục Thủy.
Ngày 27-5-1900, đức giáo hoàng Lê-ô XIII suy tôn cha Ða Minh Trạch lên bậc chân phước. Ngày 19-6-1988, đức giáo hoàng Gio-an Phao-lô II nâng người lên bậc hiển thánh.